Eens in de zoveel tijd steekt er in duurzaamheidsland weer een nieuwe term de kop op. Iedereen laat dan vallen waar hij mee bezig is en rent achter de nieuwste trend aan.
Op dit moment is het toverwoord “circulaire economie”.
Hoewel mijn intro enigszins cynisch mag klinken, is er inhoudelijk niets mis met deze nieuwste stroming. Alle eer komt toe aan Ellen MacArthur en haar gelijknamige foundation, die deze term inhoud en bekendheid heeft gegeven. Overigens is er heel veel overeenkomst met de Cradle to Cradle filosofie van McDonough en Braungart (vooral gericht op productniveau tov systeemniveau).
Een circulaire economie is regeneratief (vermogen tot zelf herstellen) van ontwerp. Hij bestaat uit 2 materiaalstromen; biologische materialen, die de natuur weer kan opnemen, en technologische materialen die zo lang mogelijk in omloop dienen te blijven met zo min mogelijk kwaliteitsverlies. De circulaire economie draait uiteindelijk volledig op hernieuwbare energie. Voor inhoudelijke achtergrond raden we de 3 rapporten “towards the cricular economy” van harte aan.
Maar wat betekent dit nou voor de bouw? Kunnen wij een vertaling maken van dit circulaire gedachtengoed waarmee onze sector concreet (en meetbaar) aan de slag kan? Ja dat kan en dat is ook hard nodig. We hebben een ecologisch begrotingstekort van 30% en consumeren 3 aardbollen. De bouw is daarbij verantwoordelijk voor verbruik van:
- 30% van onze grondstoffen
- 40% van het totale energieverbruik
- 40% van de totale CO2 emissie (waarvan 5% door beton!)
- 30% van het afval
- 20% waterverbruik
Gelukkig zijn er goede voorbeelden van circulaire bouwprojecten zoals Gemeentehuis Brummen. We moeten echter uitkijken niet alleen op het gebouwniveau te focussen, want een volledig recyclebaar gebouw is nog geen optimum voor de circulaire economie. Wij doen een voorzet en geven een aantal handvatten:
Circulair bouwen dient op de niveaus Gebied, Gebouw en Gebruiker te worden geïmplementeerd. Als methodiek onderscheiden we de volgende stappen met aandachtspunten:
Stap 0: Algemeen
- invoeren van biologische kringloop: cascaderen (= hoogste toegevoegde waarde uit je biomassa halen)
- invoeren van technische kringloop: recyclen en levensduurverlenging
- zoek cross sectorale verbanden met synergie
- innoveer op product- én procesniveau
Stap 1: Gebied
- Welke natuurlijke bronnen zijn beschikbaar?
- Welke reststromen uit de buurt zijn bruikbaar?
- Wie kan mijn reststromen (na minimalisatie) nuttig gebruiken?
- Voer een exergie analyse op gebiedsniveau uit!
- Hoe bevorder je de plaatselijke biodiversiteit?
Stap 2: Gebouw
- Niet bouwen
- Hergebruiken waar mogelijk; te beoordelen op:
– gebouwniveau
– onderdeelniveau
– materiaalniveau
– grondstofniveau - Alleen nieuwbouw als het niet anders kan!
– demontabel bouwen
– scheiding van onderdelen met verschillende levensduren
– materiaalkeuze; hanteer onze “Trias Materialis”
– materiaalkeuze; gebruik LCA (NB*: met verstand!)
– maak gebruik van een grondstoffenpaspoort
– ontwerp op Total Cost of Ownership
Stap 3: Gebruiker
- Stimuleer nieuwe businessmodellen; van eigendom naar gebruik!
- Sturen op bewustzijn; geef inzicht en feedback
- Stimuleer duurzaam gedrag; minimaliseren van energieverbruik en afvalproductie & maximaliseren van levensduur
- Maximaliseren van gebruiks- en onderhoudsgemak; “idiot proof”
- Maximaliseren van comfort en gezondheid
- Sturen op prestaties (energie, reststromen, binnenklimaat, etc.)
Heeft u op deze ruwe methode iets aan te vullen? Wij vernemen graag uw reactie! Voor achtergrond of hulp bij implementatie neem dan contact met ons op.
*NB: men dient rekening te houden dat de LCA methode te weinig stimulans geeft voor positieve eco-impact ipv alleen minder schade berokkenen. Daarnaast wordt de optie voor recycling na gebruik slecht meegewogen. Zie “Life Cycle Assesment for a Circular Economy”.
alduurzaam 